Lange wachtrijen voor WIA-beoordelingen vragen om stelselherziening
Deze dagen zien we lange wachtrijen op Schiphol. Krapte op de arbeidsmarkt zorgt ervoor dat er te weinig toegangsbeveiligers zijn.
Met een zomerbonus werden de tekorten tegengegaan. Een tijdelijk lapmiddel zo blijkt, want nu met de zomer ook de bonus is verdwenen, zijn er weer veel minder ervaren beveiligers beschikbaar en staan de wachtrijen er weer.
Wachtrijen voor de WIA-arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen
Wat minder zichtbaar, maar de laatste jaren zijn er ook lange wachtrijen ontstaan voor de toegang tot de WIA, ons stelsel die de wettelijke arbeidsongeschiktheidsverzekeringen regelt. Het UWV heeft te weinig verzekeringsartsen die alle aanvragen voor arbeidsongeschiktheidsbeoordelingen uit kunnen voeren. Er wachten ruim 26.000 mensen op een WIA-claimbeoordeling waarvan ruim 12.000 langer dan de daarvoor geldende termijn van 8 weken. Slechts 30% wordt op dit moment op tijd afgehandeld. Deze aantallen nemen zonder maatregelen naar verwachting alleen maar verder toe. Het aantal beschikbare en ervaren verzekeringsartsen neemt door pensionering en uitstroom af terwijl de vraag naar WIA-beoordelingen mede door vergrijzing van de werknemerspopulatie verder toeneemt.
Brief Minister over aanpak
In de brief van 28 augustus 2022 gaat de Minister van Sociale Zaken in op de ‘aanpak mismatch sociaal-medische beoordelen en hardheden WIA’. Daarin presenteert zij tijdelijke oplossingen voor de korte en middellange termijn en een structurele aanpak voor de lange termijn.
Tijdelijke maatregelen om systeem te ontlasten
Als we inzoomen op de voorstellen voor de korte en middellange termijn dan zijn dit maatregelen om het beroep op de UWV-verzekeringsartsen te verminderen. Zo wil de minister het bijvoorbeeld in een tijdelijke maatregel tot eind 2023 mogelijk maken dat 60-plussers door andere professionals (‘arbeidsdeskundigen’) beoordeeld kunnen worden als werknemer en werkgever hiermee akkoord gaan. En op middellange termijn wordt bijvoorbeeld gekeken of na 5 jaar volledige arbeidsongeschiktheid (categorie ‘WGA 80-100’) zonder tussenkomst van de verzekeringsarts volledige arbeidsongeschiktheid kan worden aangenomen (‘aanpassen duurzaamheidscriterium’). De vraag die ik daarbij heb is of deze maatregelen het systeem echt gaan ontlasten en of deze niet leiden tot een gemakkelijkere afvloeiing via de WIA. Ondertussen verstrekt het UWV voorschotten vanwege de lange wachttijden. Om mensen niet in de financiële problemen te brengen, wordt de tijdelijke regeling verlengd waarin onder voorwaarden geen terugvordering plaatsvindt.
Het is tijd voor een stelselherziening
Voor de langere termijn wordt gekeken naar een herziening van het stelsel van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Een onafhankelijke commissie moet hier onderzoek naar doen. De WIA heeft zeker goede dingen gebracht, zoals kijken naar wat werknemers wel kunnen doen. Nederland werd na de afschaffing van de hiervoor geldende WAO minder ziek. Het is echter ook tijd voor een nieuw stelsel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen.
Laten we daarom zo snel mogelijk beginnen met de commissie.
Ik weet dat de praktijk weerbarstig is, maar ik geef de commissie graag mee om te kijken naar een stelsel dat beter te begrijpen en uit te voeren is (weet u precies wat verzekerd is en hoe dit wordt uitgevoerd?). En een stelsel waarin we teruggaan naar de basis en goed kijken wat we eigenlijk willen verzekeren bij arbeidsongeschiktheid en wie dit risico zou moeten dragen: de werknemer, werkgever of de maatschappij.
De werkgever heeft daarbij vooral een belangrijke rol in de arbeidssfeer. Met goede preventieve maatregelen op het gebied van veiligheid, arbeidsomstandigheden en beleid voor duurzame inzetbaarheid. En een rol waarin je als aantrekkelijk werkgever je verantwoordelijk voelt voor hoe je medewerkers naar vermogen mee kunnen blijven doen.