Muizengaatje blijft een muizengaatje
Geen billijke vergoeding voor de werkneemster, wel schadevergoeding wegens geschonden zorgplicht.
Er wordt eerder aangenomen dat een werkgever schadeplichtig is wegens het niet voldoen aan zijn zorgplicht dan dat een billijke vergoeding aan een werkneemster moet worden betaald wegens ernstig verwijtbaar handelen en nalaten van de werkgever. Dit valt ook te lezen in het arrest van het Hof ’s-Hertogenbosch 8 september 2022, ECLI:NL:GHSHE:2022:3119.
Wat speelde er?
De werkneemster werkt als verzorgende in de nachtdienst in een wooncentrum voor ouderen. In de nachtdienst werkt ze samen met een zorghulp, de zorghulp wordt vervangen door een nieuw automatiseringssysteem. Dit systeem werkt vanaf het begin niet goed. De werkneemster moet nu alle werkzaamheden in de nachtdienst alleen doen, met ondersteuning van een slecht werkend systeem. Meermalen meldt de werkneemster bij de werkgever dat de nachtdienst te zwaar is onder deze omstandigheden. De ontstane werkdruk is te hoog voor haar. Een half jaar later stelt de werkgever een zwerfwacht in, die een aantal uur in de nachtdienst werkneemster ondersteunt. De werkneemster gaat vanwege de werkdruk minder uren werken, maar valt uiteindelijk toch structureel uit met lichamelijke klachten.
De werkgever stopt met het automatiseringssysteem en de nachtdienst wordt ook weer structureel ingevuld door twee personen. Na twee jaar arbeidsongeschikt te zijn is er geen zicht op nader herstel. De werkgever zegt de arbeidsovereenkomst met de werkneemster op en betaalt haar de transitievergoeding. De werkneemster vordert bij de kantonrechter een billijke vergoeding en een immateriële vergoeding van de werkgever wegens ernstig verwijtbaar handelen en nalaten van de werkgever. De kantonrechter wijst deze vorderingen af. De werkneemster legt zich hierbij niet neer en gaat in hoger beroep, waar zij haar vordering onder meer baseert op schending van de zorgplicht van de werkgever.
Even een klein uitstapje naar ernstig verwijtbaar handelen en nalaten door de werkgever en de zorgplicht van de werkgever.
Billijke vergoeding wegens ernstig verwijtbaar handelen en nalaten van de werkgever
De werkgever kan door de rechter worden verplicht om de werkneemster een billijke vergoeding te betalen. Dit kan alleen als het ontslag een gevolg is van het ernstig verwijtbaar handelen en nalaten van de werkgever. De billijke vergoeding van artikel 7:671c lid 2 BW is slechts in uitzonderlijke situaties aan de orde, de wetgever gebruikt hiervoor ook de term “muizengaatje”.
Zorgplicht van de werkgever
De werkgever heeft de zorgplicht voor een veilige werkplek voor de werkneemster, dit is geregeld in artikel 7:658 BW. Voldoet de werkgever niet aan deze zorgplicht, dan is deze in beginsel aansprakelijk voor de fysieke en/of psychische schade die de werkneemster hierdoor lijdt. De werkneemster moet aantonen dat zij door het werk schade heeft geleden. De werkgever moet deze schade vergoeden, tenzij deze aantoont te hebben voldaan aan de zorgplicht of dat de schade het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werkneemster.
Wat zegt het hof in deze zaak?
Uit de wetsgeschiedenis en daarop gevolgde rechtspraak blijkt dat sprake is van een hoge drempel voordat voldaan is aan de eis van ernstig verwijtbaar handelen en nalaten. De aanvullende billijke vergoeding wordt slechts in uitzonderlijke situaties toegekend (het “muizengaatje”). Die drempel wordt in deze zaak niet gehaald. Het hof vindt weliswaar dat het handelen en nalaten van de werkgever geen schoonheidsprijs verdient, maar kwalificeert het niet als ernstig verwijtbaar gelet op de daaraan te stellen hoge eisen.
Het hof oordeelt dat de werkgever haar zorgplicht als bedoeld in art. 7:658 BW naar de werkneemster niet is nagekomen en dat dit in overwegende mate heeft geleid tot het uitvallen van de werkneemster. Volgens het hof rechtvaardigen de volgende aanknopingspunten de conclusie dat de hoge werkbelasting een overwegende rol heeft gespeeld bij het uitvallen van werkneemster. Door de invoering van het nieuwe, slecht werkende, automatiseringssysteem stond de werkneemster er in de nachtdienst alleen voor, terwijl hiervoor de werkzaamheden in de nachtdienst door twee personen werd gedaan.
De werkneemster heeft meermalen bij de werkgever aandacht gevraagd voor de hoge werkdruk. De werkgever zou daarom ook meer zorg moeten hebben gehad voor de werksituatie en dreigende overbelasting van de werkneemster dan het geval is geweest. De werkgever had moeten kijken of de werkneemster wel in staat was om als enige nachthulp gedurende (delen van) de nacht de zorg te verlenen. Bovendien is gebleken dat inmiddels weer twee verzorgenden gedurende de hele nachtdienst aanwezig zijn. Hierdoor heeft de werkgever de zorgplicht voor een veilige werkplek geschonden en is aansprakelijk voor de schade van de werkneemster.
Zorgplicht van de werkgever is ruim
De werkgevers zijn verplicht om te zorgen voor een veilige werkomgeving. Volgens vaste jurisprudentie moet de zorgplicht ruim worden uitgelegd en is de werkgever verplicht alle maatregelen te nemen die redelijkerwijs genomen kan worden om te zorgen voor de veiligheid van werknemers. In de afgelopen jaren is er, mede door Corona, veel aandacht geweest voor de zorgplicht. In deze uitspraak zie je dat de zorgplicht niet alleen betrekking heeft op de fysieke veiligheid, maar ook op de psychische belasting.